Woonbond onderschrijft noodzaak scherper toezicht op corporaties
De Nederlandse Woonbond vindt dat minister Van der Laan (Wonen, wijken en integratie) een aantal goede maatregelen treft om de greep op de woningcorporaties te vergroten. De verbetering en aanscherping van het overheidstoezicht die hij aankondigt, is hoogst noodzakelijk. Wat betreft de zeggenschap van huurders valt er ook veel te verbeteren, maar daarover is de Woonbond in gesprek met de minister. De Woonbond is zeer te spreken over de scherpere afbakening van wat corporaties wel en niet mogen ondernemen. Woonbonddirecteur Ronald Paping: ‘Corporaties moeten weer veel meer aandacht besteden aan hun eigenlijke kerntaak, te weten het goed en betaalbaar huisvesten van mensen met een bescheiden inkomen. Daarom is het goed dat de minister duidelijke grenzen stelt aan allerlei commerciële avonturen. We moeten zo voorkomen dat corporaties onverantwoorde investeringen doen, die ten koste gaan van de volkshuisvesting. De Woonbond pleit al jaren voor een scherpere taakafbakening en beter toezicht.’
Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) wordt uitgebouwd tot een nieuwe Autoriteit die verantwoordelijk wordt voor de uitvoering van het totale overheidstoezicht op de corporaties. De Autoriteit gaat toezien op het financiële reilen en zeilen van de corporaties en op de naleving van wet- en regelgeving. Ook zal de Autoriteit erop toezien of de corporaties voldoende presteren en of dat op een efficiënte manier gebeurt. Voor het externe toezicht beoordeelt de Autoriteit de verklaringen die de Raden van Commissarissen (RvC’s) van de corporaties voortaan moeten afgeven over het maatschappelijke presteren, de financiële continuïteit, de inzet van het vermogen en de doelmatigheid, de rechtmatigheid, de integriteit en de governance. De Woonbond verwacht dat door deze bundeling van het toezicht bij één instantie het toezicht beter en effectiever zal gaan functioneren. Ook kan er sneller en effectiever worden ingegrepen als het misgaat. De Autoriteit krijgt ook tanden en kan zelfstandig sancties treffen, maar daar waar het gaat om kwesties die direct raken aan beleidsmatige vraagstukken blijven de sancties bij de minister. Dat geldt ook voor de zwaardere sancties, zoals het aanstellen van een bewindvoerder of extern toezichthouder of ontslag van de RvC.
De Woonbond is blij dat de minister nadrukkelijk niet de lijn volgt van Aedes. De koepel van woningcorporaties pleitte de afgelopen jaren juist voor verdergaande verzelfstandiging, vermindering van het overheidstoezicht en meer zelfregulering, waarbij de corporaties zelf de spelregels bepalen. De Woonbond is verklaard tegenstander van zelfregulering, omdat de slager dan zijn eigen vlees keurt. Dat zelfregulering niet werkt blijkt ook uit het feit dat verschillende corporaties de binnen de branche afgesproken salarisregeling voor directeuren en bestuurders aan hun laars lappen.
Er komen ook stringentere regels voor de zogeheten nevenactiviteiten. Corporaties mogen voortaan nog steeds activiteiten ondernemen of investeringen doen buiten de kerntaak, maar wel onder duidelijke voorwaarden. De corporatie móet (deels) commerciële projecten voortaan in een dochter dan wel een andere verbinding onderbrengen. Daarbij mag de woningcorporatie slechts aandelenkapitaal verschaffen tot maximaal een derde van het balanstotaal van die dochter. Corporaties mogen die dochter niet financieel steunen via leningen, schenkingen of garantstellingen. Bij projecten met een relatief groot commercieel deel moet er sprake zijn van een algemeen belang en moet de gemeente financieel participeren. Na realisatie van het project moet de corporatie het commerciële deel binnen een redelijke termijn verkopen. Met deze maatregelen worden de (financiële) risico’s van commerciële activiteiten aanzienlijk verkleind en wordt het vermogen dat bestemd is voor de volkshuisvesting beter beschermd.
De Woonbond vindt dat niet alleen de positie van de overheid ten opzichte van de corporaties moet worden versterkt, maar dat ook de huurders meer te vertellen moeten krijgen over het doen een laten van de corporaties. Als het gaat om de versterking van de positie van huurders bij wijkvernieuwing en herstructurering, wordt het zogeheten Lokaal Handvest geregeld. Over verdere verbeteringen is de Woonbond nog in gesprek met de minister.